12.000 pertsona baino gehiago artatu dira gero eta konplexuagoak diren egoeretan eta ziurgabetasuna eta prekarietatea ezaugarri dituen gizarte-testuinguruan
Caritas Bizkaia presenta su memoria 2024
- Caritas Bizkaiak 12.000 pertsona baino gehiagori eman zien bide-laguntza (% 52 emakumeak) Lurralde Historiko osoan banatutako 249 gizarte-proiektutan, 1.700 boluntario baino gehiagoren babesarekin (%78 emakumeak).
- Pertsona ahulenen aurpegiak eta errealitateak ez dira aldatu, baina bai bizimodu hobea izateko itxaropenak. Prekarietatea da araua gero eta pertsona gehiagorentzat, eta gizarteratze-prozesuen “helmuga”.
- Ekonomiaren eta enpleguaren prekarietatea, etxebizitza duin eta egonkorra lortzeko ezintasuna, erroldatzeko zailtasunak, bakardadea eta osasun mentalaren porrota dira egoeren gero eta konplexutasun handiagoan gurutzatzen diren faktoreak.
- Haurrak eta gazteak, pobrezia-egoeran dauden familiak, etxerik gabeko pertsonak, emakumeak eta migratzaileak dira kaltetuenak, batez ere egoera irregularrean daudenak.
- Caritas Bizkaian, 2023tik 2024ra arreta handitu duten programak, sustapen sozial eta pertsonalarekin, laguntza juridikoarekin eta arreta psikologikoarekin lotuta daude.
- Egoera horiek gainditzeko, Caritas Bizkaiak dei egiten du kolektibo horiengana – batez ere haurrengana – iristen diren gizarte-politiketan aurrera egiteko, komunitate-loturak berreraikitzeko eta elkartasun- eta bizikidetza-balioetan hazteko.
Bilbo, 2025eko ekainaren 18a. 2024an, Caritas Bizkaiak 12.096 pertsonari eman die bide-laguntza ( % 52 emakumeak), Lurralde Historiko osoan banatutako 249 proiekturen bidez. “Pertsonak erdigunean jartzen dituen esku-hartze batetik egin zuen, eskubideetan, harremanetan eta eraldaketa pertsonal eta estrukturalean oinarrituta, bizi-ibilbide bakoitzaren konplexutasuna aitortzen duen begirada batekin”. Hala adierazi dute gaur Elena Unzueta Caritas Bizkaiako zuzendariak eta Ana Sofi Telletxea Analisi eta Garapen Saileko arduradunak.
Erakundeak egiaztatu duenez, pertsona ahulenen aurpegiak eta errealitateak ez dira aldatu, eta bizimodu hobea izateko itxaropenak aldatu dira. Igogailu soziala geldirik dago aukeren gizartera “igarotzea debekatuta” duten pertsona batzuentzat. Prekarietatea da araua eta milaka pertsonaren “helmuga”.
BIDE-LAGUNTZA JASO DUTEN PERTSONEN AURPEGIAK
Seme-alabak zaintzapean dituzten familiak, haurrak, nerabeak eta gazteak. Belaunaldien arteko arrakala bat egiaztatu da, batez ere gazteei eragiten diena, eta horrek arriskuan jartzen du haien etorkizuna eta, beraz, gizartearen etorkizuna. Artatutako familien % 65ek seme-alabak zituzten familiak ziren, eta horietatik ia erdiak guraso bakarreko familiak izan ziren, nagusiki emakume bat buru zutenak. Diru-sarrera txikiak dituzten emakumeek, migratzaileek, kualifikazio txikia dutenek, enplegua lortzeko aukerarik ez dutenek edo enplegu prekarioak dituztenek bazterketa-arrisku berezia dute, eta bakarrik egin behar diete aurre seme-alaben zaintzari eta hazkuntzari. Familia-harremanen eta haurren arloak 1.100 heldu, neskato eta mutiko ingururi ( % 63 emakumeak) eman zien bide-laguntza, eta ahalegin berezia egin zuen 2024an haurrak babesteko protokoloen prestakuntzan eta aplikazioan. Unzuetaren arabera, “eskubideen ikuspegiak konpromiso argia dakar hemen: haurrei entzutea, babestea eta eskubideen subjektu gisa aitortzea“. Gazteria eta Emantzipazio Arloa bazterkeria-egoeran zeuden 160 gazteren prozesuekin batera joan zen, familia- eta gizarte-sare gutxi edo baliogabeekin ( % 9 emakumeak).
Jatorriari dagokionez, bide-laguntza jaso duten % 68 100 herrialde baino gehiagotatik etorritako etorkinak izan ziren, ia erdiak ( % 49) Latinoamerikatik etorritakoak. Irregulartasun administratiboko egoerek pertsona horien % 60ri eragiten diete, eta ezinezkoa da erabat gizarteratzea. Era berean, bertakoa izateak edo egoera erregularizatuan egoteak ez du gizarteratzeko bermerik ematen, 2024an bide -laguntza jaso zutenen % 51k profil horri erantzuten zioten eta, hala ere, kalteberatasun- eta gizarte-bazterkeriako egoeran daude. Caritas Bizkaiaren zerbitzu juridikoak 900 pertsonari baino gehiagori eman zien arreta (% 50), eta horietatik % 67k atzerritarrei buruzko aholkularitza behar izan zuen. Migrazio-prozesuen arrazoi sakonei heltzeko, nazioarteko lankidetzaren aldeko konpromisoa hartu behar da. Caritas Bizkaiak, Nazioarteko Lankidetza eta Migrazioen Arloaren bitartez, 11 herrialdetako 16 lankidetza proiektutan parte hartu zuen 2024an.
Pertsonei bizitzako etapa guztietan eman zitzaien bide-laguntza: artatutakoen % 19 18 urtetik beherakoak izan ziren, eta % 19, 29 urtetik beherakoak. Bide-laguntza jaso zutenen artean, 6400 gora ( % 57 emakumeak) 30 eta 64 urte bitartekoak ziren, eta 760 pertsona baino gehiagok ( % 76 emakumeak) 65 urte baino gehiago zituzten. “Profiletako aniztasun horrek erakusten du gizarte-bazterkeria generoarekin, adinarekin, jatorriarekin, isolamenduarekin edo zaintza ikusezinen zamarekin gurutzatzen dela“, adierazi du Unzuetak.
GIZARTE EGOERAK ETA TESTUINGURUAK
Caritas Bizkaiak egiaztatu du egoerak konplexuagoak bihurtu direla eta prekarietatea eta ziurgabetasuna talde ahulenen bizitzan ezartzen direla.
Hala, bide-laguntza jaso duten pertsonen bizitzan ahultasuna eta gizarte-bazterketa sortuz batera jardun duten 4 funtsezko faktore identifikatzen ditu:
Etxebizitza egonkor eta duin bat lortzea eta mantentzea “ezinezko misioa” da, milaka familiaren erabateko inklusiorako aukerak zapuztuz eta ordaindu ahal dutenen eta ordaindu ezin dutenen arteko desberdintasun sakona sortuz. Etxebizitzarekin lotuta, erroldatze-arazoa, zerbitzuak eta eskubideak eskuratzeko giltza, kalteberatasun-egoeran dauden pertsona askorentzat, ordainpeko ondasun izateko eskubidea izatetik ordainketa-ondasun izatera igaro da. Etxebizitza eskuratzeko ezintasunaren adierazpenik larrienetako bat etxerik gabeko pertsonen egoera da, bizitegi-bazterketaz gain zailtasun ugari baitituzte.
Caritas Bizkaiak etxebizitzaren arloko erantzunekin 800 pertsona baino gehiagori ( % 34 emakumeak) eman zien bide-laguntza. Era berean, 270.000€ baino gehiago bideratu ziren etxebizitzarako laguntza ekonomikoetara, eta 215 pertsonak Eguzkilore Fundazioak kudeatutako 61 etxebizitza eskuratzea erraztu zen. Bazterkeria-egoera larrienei erantzuteko, Etxerik Gabeko Pertsonen Arloak 1.800 pertsona inguru ( % 9 emakumeak) artatu zituen, eguneko zentroetan, gaueko zentroetan eta tutoretzapeko etxebizitzetan laguntza pertsonalizatua emanez.
Pobrezia-egoeren, langabeziaren eta lan-prekarietatearen iraunkortasuna, hazkunde ekonomikoa, enplegu duina eta prestazio ekonomikoak iristen ez diren milaka familiarentzat. Ildo horretan, Telletxeak ohartarazi duenez, “enplegua ez da izan egonkortasunerako bide segurua familientzat: aldi baterako kontratuak, lanaldi partzialak, ekonomia informala, oztopo administratiboak eta babes falta, milaka pertsona erabateko inklusiotik kanporatzen dituen eredua sendotzen dute“.
7.000 pertsona baino gehiagok (% 53 emakumeak) jaso zuten bide-laguntza Harrera Integraleko 73 puntuetatik, eta 1.800 pertsona inguruk ( % 66) lan-arreta eta -laguntza jaso zuten Enplegu eta Ekonomia Solidarioaren Arloko zerbitzuen bidez, Caritas Bizkaiarekin lankidetzan diharduten laneratze-enpresen laguntzarekin. Eskainitako arreta eta laguntzez gain, erakundeak 2,4 milioi euro baino gehiago bideratu zituen elikadurarako eta, oro har, biziraupenerako laguntza ekonomikoetarako, prestakuntza- eta enplegu-prozesuetarako eta kontrataziorako laguntzetarako.
Bakardadea eta komunitate loturen haustea
Caritas Bizkaiak denbora darama nahi ez den bakardadea gaur egungo gizartearen ondoez nagusietako bat dela identifikatzen. Gizarte-isolamendua, neurri handi batean, beste pertsona batzuen errealitateari aurre egiteagatik, komunitate-loturak ahultzeagatik eta elkartasun- eta komunitate-balioak sustatzen dituzten erakundeen krisiagatik. Caritas Bizkaiak egiaztatu du bakardadea eta isolamendua bizitzako etapa guztietan daudela, haurtzarotik hasi eta pertsona edadetuetaraino. Sustapen Sozial eta Pertsonalaren Arloak 1.780 pertsona baino gehiagori ( % 76 emakumeak) aukera eman zien topaketak, erreferentzia, parte-hartzea eta gaitasun pertsonalen garapena egiteko erakundeak Bizkaian dituen zentro komunitarioetan. Edadetuen eta Zahartzearen Arloak 440 pertsona baino gehiagori eskaini zien arreta eta laguntza, topaketa eta harreman-lotura errazten duten laguntza pertsonalizatuko eta taldeko proiektu eta jardueren bidez. Familia-harremanen arloko gizarte- eta hezkuntza-laguntzako proiektuak eta gurasoentzako prestakuntza-taldeak ere aukera izan dira 800 haur eta heldu ingururentzako harreman-lotura eta erreferentzia-espazioa ezartzeko.
Osasun mentalean duen eragina eta osasun-arreta jasotzeko zailtasunak
Osasun mentala pertsonen bizi-baldintzak okertzearekin eta denboran zehar izandako atxikimenduak haustearekin jasaten duen dimentsioetako bat da. Horrez gain, osasun mentalerako laguntza eskuratzeko zailtasunak daude, batez ere pertsona ahulenentzat. Caritas Bizkaiaren Zerbitzu Psikologikoak 251 pertsona heldu, gazte eta haurri ( % 55 emakumeak) eskaini zien arreta klinikoa eta psikosoziala.
Konpromiso soziala eta hurbiltasuna.
Gizarte-ekintza guzti hori ezinezkoa zatekeen 1.761 boluntarioen ( % 79 emakumeak) eta konpromiso handiko talde profesional baten konpromisorik gabe. Boluntarioen eta profesionalen arteko lankidetza hori hurbiltasuna, zaintza, jakintza teknikoa eta konpromiso iraunkorra uztartzen dituen eredu baten oinarria da. 2024an 277 boluntario berri sartu dira erakundean, urtez urte berritzen ari den elkartasun dinamikaren isla. 4.400 bazkide eta kolaboratzaile baino gehiagoren eta Caritas Bizkaiaren 370 erakunde juridiko emaile baino gehiagoren babesak osatzen du proiektu hau posible egiten dutenen indarra eta sostengua.
Pobrezia, kalteberatasuna eta gizarte-bazterkeria eragiten duten kausak eraldatzearen aldeko deia.
Pobreziako eta gizarte-bazterketako egoerek eragiten dituzten mekanismoak pertsona bera baino haratago doaz. Komunitate-espazioa eta gizarte-egiturak pobrezia eta gizarte-bazterkeria sortzeko guneak dira, eta, aldi berean, aukera ematen dute egoera horiei buelta emateko, gizarte-aldaketa sustatuz.
Horregatik, Caritas Bizkaiako zuzendariak dei bat egin die berriro eragile politikoei eta administrazio publikoei giza eskubideen arloan aurrera egiteko, bereziki enplegu inklusibora, etxebizitzara, gizarte-zerbitzuetara, osasun mentalerako arretara eta migrazio- eta atzerritartasun-politiketara bideratutako politikek bultzatuta, halako moldez non garapen sozial eta ekonomikoak benetan eragingo dien zailtasun handienak dituzten biztanleei.
Bizkaiko gizarteari, “itxaropen-bideak” ehuntzeko komunitate loturak eta elkartasun eta bizikidetza balioak eraikitzen aurrera egiteko. Inplikatzea posible eta beharrezkoa da. “Giza eskubideetan aurrera eginez, loturak eta atxikimenduak eraikiz eta pertsona guztien duintasuna aitortuz bakarrik eralda dezakegu errealitate hori. Horretarako, konpromiso politiko, sozial eta pertsonala behar da; izan ere, zatikatzen eta kanporatzen duen mundu batean, zaintzea, laguntzea eta elkarri lotzea erresistentzia sozialeko moduak ere badira. Eta laguntzeak eraldatu egiten duelako, eta topaketa horretan ere eraldatu egiten gara. “, azpimarratu du Unzuetak.
Prentsaurrekoan, Caritas Bizkaiaren Datu-bankua aurkeztu da (web orrialdean dago eskuragarri). Bertan, 2022tik aurrera erakundeak izandako esku-hartzeari buruzko datuak kontsulta daitezke.
