Herri Indigenen Nazioarteko Eguna

Abuztuaren 9an ospatuko da Herri Indigenen Nazioarteko Eguna, ekitaldi birtual batean. Gaia: “Gazteria indigena determinazio askerako aldaketa-eragile”. Munduan 476 milioi pertsona indigena inguru daude, munduko biztanleriaren %6 ordezkatzen dutenak. Hizkuntza- eta kultura-aniztasun handiaren, antzinako ohitura eta tradizioen oinordekoak dira, eta planetako biodibertsitatearen %80 eta klima-aldaketarako irtenbide asko babestea ziurtatu dute. Hala ere, pertsona oso pobreen % 19 dira, eta munduko populaziorik ahulenen eta kaltetuenen artean daude, ekonomia nagusiaren ondorioz.

Gaur, Lidergo indigena garapen ekonomikorako Mountain Province eta Mindoro Ekialdean proiektua nabarmendu nahi dugu, Caritas Filipinak sustatua, Mountain Province eta Ekialde Mindoro indigenen (Filipinak) igorot eta mangyan biztanleriarekin batera. Caritas Bizkaiaki ekimena Cáritas Sareko eta Lankidetzako beste eragile batzuekin batera babesten du, eta Calapango elizbarrutiko bi eremutan garatzen da:

• Paracelis (M.Province-n) Cordillera eskualdeko sei hiri pobreenetako bat da, eta lurrik gabeko 3 Igorot triburen etxea. Pobrezia handitu egiten da arto transgenikoaren (BT) ekoizpen orokorraren ondorioz, eta horrek herri indigenak erakartzen ditu, batez ere emakumeak, beharrezko inputetarako mailegu gisa kapitala lortzera, hala nola, nekazaritzako intsumo sintetikoak (herbizidak, intsektizidak, etab.). Kreditu-hornitzaileen interes-tasa handiek zor-ziklo amaigabeetan jartzen dituzte emakume indigenak. BT artoaren ekoizpena ez da oso osasungarria, eta arnas gaixotasunak, desnutrizioa eta ingurumen-inpaktu larriak eragiten ditu.
• Mindoron, mangyan zortzi tribuak uharteko lehen herritzat hartzen dira. Gaur egun, gutxiengoa dira garapenaren etengabeko erasoagatik (meatzaritza, deforestazioa eta azpiegituraren sorrera), aukera ekonomikorik ezagatik, migrazio behartua eragiten duten lurretarako sarbidea galtzeagatik eta osasun-zerbitzuak eskuratzeko aukerarik ez izateagatik.

Indigenen Lidergoa proiektuak hiru jarduera-multzo handi garatzen ditu indigenen pobreziari aurre egiteko:

• lehenengoa prestakuntzarekin, nekazaritza-ekoizpen ekologikoarekin eta baserri-eskolekin lotuta dago; horietatik 600 nekazari inguru pasatuko dira, indigenen artean haurren desnutrizioa desager dadin.
• bigarren jarduera-multzoak merkaturatze-kanalekin, gizarte-enpresekin eta laguntza-taldeekin du zerikusia, arto transgenikoarekiko mendekotasuna hausteko, gizarte-enpresa autonomoen prestakuntza sustatzeko eta mailegu-emaile informalen mendekotasuna hausteko.
• hirugarren jarduera-multzoa tokiko erakundeekin eta tokiko gobernuarekin lan egitearekin lotuta dago, besteak beste, Victoria eta Paraceliseko udal-kontseiluan ordezkari indigenak bilduko dituen tokiko garapen-agenda definitzeko.

Fr. Edwin A. Gariguez, Calapán Mindoroko gaur egungo elizbarrutiko zuzendaria, duela urte askotik izan da Caritas Filipinetako zuzendaria. Horregatik, oso ondo ezagutzen ditu indigenen mundu-ikuskera eta komunitate horiek baztertzera bultzatzen dituzten faktoreak. Fr. Edwin-ek dioenez, marjinazio hori “herri indigenek sakratutzat jotzen dituzten lurrak, ekosistemak eta ingurune naturala merkataritza-gai bihurtzearen ondorio da, eta beren balio tradizionalei eta beren kulturaren arimari uko egitera behartzen ditu. Merkatu-sisteman nagusi dena ez da jada produkzioaren eta trukearen izaera soziala, baizik eta metaketaren irrika indibidualista, ongizate orokorraren eta komunitateari emandako laguntzaren kontsiderazio zabalena alde batera utzita.

Gizarte tradizionalarentzat, aberastasuna eskuratzea ez da berez balio bat, baizik eta eskuzabaltasunaren keinua, bizikidetza eta komunitatearekin harmoniatsua den bizitza. Baina sortzen ari den sistema soziokulturalean, merkatuaren lehentasunen arabera, kontzientzia idealizatu hori pixkanaka desagertuz doa.

Ez litzateke harritzekoa izan behar komunitate tradizionalek beste garapen-paradigma bat izatea, diruaren parametrotik haratago doana; aitzitik, gehiago arduratzen da komunitatearen ongizate orokorra zaintzeaz eta bere ingurune naturalarekin duen elkarreragin osasungarriaz, zehazki, baso-ekosistemarekin.”

Caritas Bizkaian uste dugu emakumeak eta gazte indigenak itxaropenaren adierazle direla, klimari eta gizarte-justiziari dagokienez erronkak dituen planeta batentzat. Uste horretatik erronka horiei erantzuten dieten ekimenekin konprometitzen gara. Nazioarteko komunitatearekin ere bat egin dugu, erabaki-espazioetan ordezkari indigenek parte har dezaten eskatzeko, agenda politikoetan kosmologien eta identitateen aniztasuna sartzeko. Halaber, horiek babesteko eta haien eskubideak defendatzeko premiazko neurri bereziak eskatzen ditugu.